Interview | Ellen van Dijk over rugprobleem: 'Ik zit zeker twee of drie keer per dag oefeningen te doen op de grond

In Wollongong kroonde Ellen van Dijk (35) zich voor de derde keer in haar loopbaan tot wereld-kampioene tijdrijden. Iedere gewonnen regen-boogtrui heeft zijn eigen verhaal. De wereldtitel in Australië was er eentje van de bevestiging. De bekrachtiging dat ze momenteel écht de beste vrouw ter wereld is tegen de klok

Het is vier uur in de middag, maar voor Ellen van Dijk voelt het al een stuk later. Ze is drie dagen geleden teruggekomen uit Australië en de jetlag hakt erin, vertelt ze. Ze gaat nog koersen dit jaar, maar ze vertelt eerlijk dat de decompressie haar in een greep heeft. De vakantie lonkt en Van Dijk heeft er nood aan. Zowel fysiek als mentaal.

“In de week na Australië lag ik telkens om negen uur op bed en ging ik er vijf uur ’s morgens weer uit. In Australië paste ik me sneller aan, maar dan ben je ook zo gefocust op het doen van de juiste dingen. Terug in Nederland is dat anders. Je bent fysiek moe, maar na een groot doel gaat de broekriem er ook even af.”

Rugpijn

Het WK in Australië bracht Van Dijk een derde regenboogtrui in het tijdrijden, een mislukte Mixed Relay en een meer dan degelijke prestatie in de wegwedstrijd. Dat roomie Annemiek van Vleuten de titel op de weg pakte, zorgde voor de kers op de taart van de trip naar de andere kant van de wereld.

“Ik ben nu drie keer wereldkampioene tijdrijden geweest en alle keren heb ik het op een andere manier beleefd. De eerste keer wilde ik zó graag en voelde het als mijn doorbraak. Acht jaar heb ik nodig gehad om nog eens te winnen. Jaren vol frustraties. Dat het vorig jaar lukte, was vooral emotioneel. Dit jaar was ik net zo goed heel blij, maar voelde het meer als bonus. Een bevestiging dat ik momenteel écht de beste tijdrijdster ter wereld ben.”

Het WK stond dit jaar minder centraal tijdens haar seizoen dan in andere jaren. Met het voorjaar, het verbreken van het werelduurrecord en de Tour de France Femmes zit Van Dijks seizoen bomvol. De aanloop naar Wollongong is dan ook niet top.

“Vorig jaar kreeg ik in het voorjaar corona en had ik tijd nodig om te herstellen. Daarna ben ik alleen nog bezig geweest met het WK in Leuven. Dit jaar had ik die focus minder. Tijdens het EK (eind augustus, red.) merkte ik dat ik het echt anders moest aanpakken wilde ik mijn wereldtitel kunnen verdedigen. Ik vind het een leuke race, maar ik heb de Simac Ladies Tour overgeslagen. Dat was richting het WK nodig.”

Eenmaal in Australië gearriveerd gaat het ook niet bepaald van een leien dakje. Tijdens de voorbereiding op de tijdrit kampt Van Dijk met rugklachten. Ze laat enkele trainingen schieten en ziet het twee dagen van tevoren behoorlijk somber in.

“Ik heb er onwijs over ingezeten, ja. Ik had veel pijn na die enorme reis. Het is altijd al een zwakke plek en als ik gespannen ben of stress heb dan voel ik dat als eerste aan mijn rug. Vervolgens maak ik me daar weer druk over en dat helpt ook niet mee, haha. Het maalde door mijn hoofd, maar tegelijkertijd heb ik het vaker meegemaakt en weet ik inmiddels hoe mijn lichaam kan reageren. Soms kan ik er ineens doorheen zijn en is de blokkade weg. Ergens zat ook dat in mijn achterhoofd.”

De rugpijn verdwijnt niet helemaal, maar het hindert Van Dijk niet tijdens de tijdrit en de rest van de week. Vooral de lange reis zorgde voor de rugproblemen, stelt ze. Eenmaal terug in Nederland spelen dezelfde kwaaltjes op.

“Ik moest een training schrappen vanwege mijn rug. Die problemen gaan nooit weg, ook niet in het dagelijkse leven. Het zal niet beter worden met de jaren, maar het kan niet veel kwaad. Het belangrijkste is om het soepel te houden en mijn oefeningen te doen in aanloop naar belangrijke doelen. Dan zit ik zeker twee of drie keer per dag oefeningen te doen op de grond. Bij thuiskomst na een belangrijk doel wordt dat even iets minder en dan merk ik meteen dat ik meer rugpoblemen heb.”

Lief en leed met Annemiek van Vleuten

Tijdens het WK deelt Van Dijk twee weken lang lief en leed met Annemiek van Vleuten. Eerst in een door henzelf geregeld, maar door de KNWU betaald huis, dicht bij het parkoers in Wollongong, later in het teamhotel in Sydney. Waar eerst Van Dijk het zorgenkindje is, worden na de Mixed Relay Van Vleuten en de breuk in haar elleboog het gesprek van de dag.

“Het was een beetje de lammen en de blinden op de kamer”, lacht Van Dijk uitbundig. “Mijn rug werd na haar valpartij een stuk minder belangrijk, ja. In de dagen na de Mixed Relay zat Annemiek niet lekker in haar vel. Logisch natuurlijk. Ze is iemand die dat probeert te verbergen en ze deed heus niet de hele tijd chagrijnig, maar ik voelde goed aan dat ze niet gelukkig was."

"In het begin probeerde ik haar te troosten, maar soms dacht ik ook: ik zet mijn koptelefoon op en ga mijn eigen wereldje in. We waren twee weken 24/7 samen en dan is het ook fijn om even op jezelf te zijn.”

In de wegwedstrijd komt alles goed voor Van Vleuten. Met een aanval in de slotkilometer kroont ze zich tot wereldkampioene. Een tweede regenboogtrui op de kamer Van Vleuten-Van Dijk. “Ik kon het niet geloven toen ik naar het bord bij de finish keek. Ik dacht dat Annemiek aan het elastiek hing, want ik kon haar in de slotkilometers zo’n beetje aantikken." 

"Ik reed voor Marianne Vos en zag niet wie ervoor reed. Ik dacht echt: wat is hier in hemelsnaam gebeurd? We hebben onze titels na afloop goed gevierd. We zijn Sydney ingedoken samen met onder andere Tom Dumoulin. We hebben een hapje gegeten en zijn daarna de pub in geweest. Nee, ik heb het niet heel laat gemaakt. Sommige dames gingen door, maar veel sluit om één uur in Australië. Ik ben afgetaaid. Als je 35 bent, verleer je het een beetje om het laat te maken, haha.”

Voor de wegwedstrijd zit er de nodige druk op bij het Nederlandse team. Na de debacles tijdens de olympische wegwedstrijd in Tokio en de WK-wedstijd in Leuven, kan de ploeg zich niet nog een mislukking permitteren. In Australië staan de neuzen dezelfde kant op.

“We hebben er veel tijd ingestoken om als ploeg te opereren. Het was goed dat we tien dagen met elkaar hadden. Er was meer overleg en vooral de rollen waren duidelijker besproken vooraf. Door de coronabesmetting van Demi Vollering en de val van Annemiek was de druk ook minder hoog."

"Alles viel uiteindelijk fantastisch in elkaar voor Annemiek, maar als ze tiende wordt hebben we niets. Alleen dan hadden we in tegenstelling tot vorig jaar geen fouten gemaakt. Dan waren we echt op waarde geklopt.”

Het was Van Dijks veertiende wereldkampioenschap. Ze reed eerder onder meer voor de wereldtitel in de Verenigde Staten en Qatar. Voor haar hoeven de uitstapjes naar een ander continent niet zo, vertelt ze in alle eerlijkheid.

“Een hoop gedoe. Vier fietsen die kant op krijgen, de vluchten die heel duur en ingewikkeld waren om te boeken. Voor alles en iedereen is het een volksverhuizing. Ook milieutechnisch was het niet goed. Ik snap het ergens wel, maar als je logisch gaat nadenken slaat het nergens op. De sfeer was ook niet geweldig. Bij de wegwedstrijden stonden redelijk veel mensen, maar ik had totaal niet het idee dat het leefde. Bij ons hotel in Sydney hadden mensen geen flauw idee wat er gaande was. Nee, van mij hoeft een WK in Australië niet.”

Kritiek

Vanwege haar derde wereldtitel zal Wollongong desondanks altijd een speciaal plekje in haar hart houden. Net als Firenze en Leuven. Na haar zegetocht in België vorig jaar vertelde Van Dijk dat ze meer van de regenboogtrui wilde genieten dan na de eerste keer. De stem in haar hoofd die de druk telkens opvoerde, moest verslagen worden.

“En of ik ervan genoten heb afgelopen seizoen. De avond voor de tijdrit in Australië dacht ik nog: wat was het een mooi avontuur en wat stond ik er anders in dan de eerste keer. Daar draaide het me om. Als je er zoveel voor doet en laat, dan moet je na het behalen van een doel er ook écht blij mee kunnen zijn. Die instelling heeft me in Australië geholpen. Dit voelde sowieso al als bonus.”

In 2013 dacht Van Dijk na haar wereldtitel enkel over de extra druk die erbij komt kijken. Dat werkte averechts. “Ik wilde dat absoluut niet nog eens meemaken. Mijn vriend Benjamin helpt me daarbij, want er zijn heus momenten dat ik in mijn oude patroon terugval en denk: ik moet, zal en wil winnen.

"Die gedachten over het eindresultaat helpen je niet verder. Het is fijn om iemand te hebben die je daaraan herinnert. Door mijn poging het werelduurrecord te verbreken ben ik nog meer met tijdrijden bezig geweest dit jaar. Op de baan is anders dan op de weg, maar de tests daarvoor vertalen zich wel door naar de weg.

"Daarbij heb ik zoveel op mijn tijdritfiets gezeten. In de Mixed Relay rijd ik over de fiets van Annemiek en blijf ik toch overeind omdat ik me één voel met die fiets. Anders was ik geheid onderuitgegaan.”

Wanneer het gesprek op haar ploeg komt , denkt ze iets langer na over haar antwoord. Ze aarzelt even. Trek-Segafredo is de laatste jaren meer en meer tijd gaan steken in tijdrijden en hoewel ze het hautain vindt om te zeggen, noemt ze zichzelf de katalysator van het proces.

“Dat is gek om te zeggen, maar door mij is de ploeg serieuzer ermee bezig. Voor ik in 2019 bij de ploeg kwam, hadden ze niet echt tijdrijders. Ook niet bij de mannen. Er werd weinig aandacht aan besteed. Ik moest vorig jaar bijvoorbeeld veel druk zetten om een bepaald stuur te krijgen. Nu rijdt de halve ploeg ermee rond."

"Voor het uurrecord hebben ze allerlei dingen uitgezocht en met Koen de Kort is er iemand bijgekomen in de staf die veel bezig is met aerodynamica. Het klinkt arrogant, maar ik heb dat wel mede in gang gezet. Mooi om te zien welke stappen Trek-Segafredo heeft gezet de laatste jaren.”

Erkenning

Niet enkel qua tijdrijden, want de gehele omkadering is beter geworden. Niet alleen bij de mannen, maar net zo goed bij de vrouwen. Soms denkt Van Dijk nog terug aan hoe het vroeger was. Aan haar eerste jaren als profrenster, de tijd dat ze voor Vrienden van het Platteland reed.

“Dat was een andere wereld. Ik studeerde nog en als de wedstrijd goed ging, was dat mooi meegenomen. Ik was fanatiek, maar tegelijkertijd met hele andere dingen bezig. Ik was helemaal niet professioneel, ofzo. Dat is nu zó anders. Ook reageren mensen anders op me wanneer ik zeg dat ik profrenster ben."

"De sport heeft aan populariteit en erkenning gewonnen. Veel koersen zijn te volgen en het is vaker in het nieuws. Mensen kunnen daardoor ook beter in-schatten hoe hard we eigenlijk kunnen fietsen. Het negatieve beeld over vrouwenwielrennen is inmiddels wel verdwenen.”

Toch laait de kritiek weer op tijdens de Tour de France Femmes. Voor de criticasters zijn de niveauverschillen te groot en kunnen vrouwen niet in een peloton rijden waardoor ze om de haverklap vallen. Van Dijk zit er niet mee.

“Wanneer je als sport wil groeien, moet het ook niet enkel een lofzang over vrouwenwiel-rennen zijn. Sommige dingen gaan ook niet goed. Ik vind het juist belangrijk dat er kritiek wordt geuit. Het niveauverschil is soms ook te groot. Dat was terecht, maar wat betreft de valpartijen probeert men een stereotype beeld bevestigd te krijgen. Terwijl er net zo goed bij de mannen gevallen wordt. Ik moet zeggen dat ik wel genoten heb van de Tour de France Femmes. Het heeft mijn verwachtingen overtroffen. Het was van een totaal andere orde dan andere koersen.”

Meer dan ooit waardeert Van Dijk het bestaan als profrenster. Ze doet wat ze leuk vindt, reist de wereld over en verdient er haar boterham mee. “Dit is het allerliefste wat ik doe. Soms sta ik stil bij de generatie Nederlandse wielrensters waarvan ik deel uitmaak en besef ik hoe bijzonder het is wat we doen. Het is niet vanzelfsprekend dat we alles winnen."

"Dat zie je nu ook aan de opkomst van andere landen en rensters. Ik heb zelf nog een contract tot en met 2024 en voorlopig vind ik het veel te mooi om ermee te stoppen. Misschien zit er ook wel iets in me dat ik wil mee profiteren nu vrouwenwielrennen zo hoog in aanzien staat en veel aandacht krijgt."

"Maar het belangrijkste is dat ik geniet van wat ik doe. En ja, er is ook nog één hiaat op mijn erelijst dat ik wil vullen. De zure nasmaak van de olympische tijdrit in Rio de Janeiro (toen Van Dijk de berm in reed, red.) is nog steeds niet helemaal weggespoeld. Parijs 2024 is dan ook een groot doel voor me.”