80 jaar bevrijding: Jan van Hout trapte werelduurrecord, maar tapte niet voor Duitsers (en hij zat in het verzet en kwam om in een concentratiekamp)

Onze Giro-special (die bestel je hier online en schaf je ook aan in de boekhandel of supermarkt) staat natuurlijk boordenvol met alle informatie die ertoe doet. Je vindt in de gids alle etappes en ook alle favorieten. Maar we staan ook stil bij 80 jaar bevrijding met een paar mooie en/of interessante verhalen over de wielersport in oorlogstijd.

Steven Walter maakte de verhalen voor ons en hij diepte onder andere dit verhaal op over Jan van Hout, de werelduurrecordhouder die geen werelduurrecordhouder werd en niks van Duitsers moest hebben.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Geen Duitse soldaten in de kroeg

Jan van Hout uit Valkenburg had op 25 augustus 1933 dynamiet in de benen. Op de baan van Roermond vestigde deze wielerprof een werelduurrecord van 44,588 kilometer. Hij wisselde daarmee de Zwitserse Oscar Egg af, die de prestatie echter niet geloofde en naar Limburg afreisde om de baan na te meten.

Maar wat Jan had neergezet klopte. Toch ontbreekt zijn naam op veel recordlijsten omdat de Nederlandse Wielren Unie verzuimde de papieren naar de Internationale Wielerunie (UCI) te sturen. Het rijden op twee wielen leverde de Limburger een aardig bedrag op. Voor dat verdiende geld had hij een mooie bestemming in gedachten.

Oud-wielrenner en sportverslaggever Bennie Ceulen weet waaraan hij het besteedde: “Samen met zijn vrouw Anneke kocht hij een café in Eindhoven. Het gebeurde wel vaker dat sporters een café begonnen. Of een tabakswinkel, dat hoorde je ook vaak. De oorlog brak uit en Jan moest niets van Duitsers hebben. Hij weigerde die soldaten in zijn kroeg toe te laten. Die zetten hem uiteraard onder druk, maar Jan boog niet. Hij sloot gewoon zijn tent; puur uit principe. Dat geeft wel aan dat hij karakter had. Je moest het maar durven.”

In het verzet

Het bleef niet bij het definitief omdraaien van het bordje ‘gesloten’ aan de deur. Jan en Anneke sloten zich aan bij het verzet. Bennie: “Ze hebben mensen aan onderduikadressen geholpen. En volgens mij hielpen ze ook om neergestorte geallieerde piloten veilig het land uit te krijgen.”

Een paar maanden voor de bevrijding werd Jan opgepakt tijdens een razzia in Eindhoven. Jan ging op transport naar concentratiekamp Neuengamme, nabij Hamburg. Op 22 februari 1945 bezweek de wielrenner na een ziekbed dat de ontberingen in het kamp hem bezorgden.

Weduwe hertrouwt met ex-SS'er

“Het bizarre is dat zijn weduwe jaren later is getrouwd met een heel goede baanrenner; Cor Wals”, vertelt Bennie, “Cor was een ex-SS’er. Hij ging onder meer de boeken in als degene die in het Olympisch Stadion in Amsterdam nationaal kampioen werd in een wielershirt met SS-tekens. Dat werd hem zeker niet in dank afgenomen. Door te blijven rijden tijdens de bezettingsjaren, ontliep hij de arbeitseinsatz in Duitsland. Later zou hij zeggen dat hij was ingepakt door de propaganda van de Duitsers.”