Column Rik Vanwalleghem | 'Wanneer wordt (een deel van) het publiek zijn extreme heerschappij beu?'

De Giro is nog in volle gang, maar onze Tourspecial is zo dik dat hij nu al bij de drukker ligt om alle 212 (!) pagina te laten shinen. Je kunt de gids hier alvast bestellen zodat je hem meteen in de bus krijgt als-ie uitkomt. Dit is de fraaie column over Eddy Merckx en Tadej Pogacar die onze eigen Rik Vanwalleghem ervoor schreef.

Merckx en de boze Fransman

Puy-de-Dôme. 11 juli 1975. Een halve eeuw geleden. Aankomst veertiende Tourrit. Zesduizend jaar lang had de vulkaan een slapend bestaan geleid. Maar op die dag kwam ze weer tot uitbarsting.

{{ trans('customs.newsletter_signup.responsemsg') }}

{{ trans('customs.buttons.signup') }}

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Op twee kilometer van de top had ene Nello Breton zich met enkele vrienden aan de kant van het parcours geposteerd. Ze hadden een stevige picknick, inbegrepen wat flessen wijn, achter de kiezen. Nello uitte met hoge stem zijn ongenoegen over Merckx, “die altijd alles wil, niemand iets gunt”.

De Kannibaal, acht dagen in het geel, leek inderdaad op weg naar de eindoverwinning. Zijn zesde! Hij had opnieuw een spetterend voorjaar laten optekenen. Maar in de eerste twee weken van de Tour begon zijn hegemonie tekenen van slijtage te vertonen.

Hij had tot dusver ‘slechts’ twee zuinige etappezeges geboekt. Twee tijdritten. Zijn specialiteit. Ook in de daaropvolgende Pyreneeënritten had hij weinig indruk gemaakt. Auch – Pau: ritwinst Gimondi. Rit van Pau naar Saint-Lary-Soulan: Thévenet en Zoetemelk waren gaan lopen, Merckx had geen antwoord gehad, moest bijna een minuut prijsgeven op het tweetal. Rit naar skioord Super Lioran: Pollentier winnaar.

De Vuistslag

Dat Merckx zich niet helemaal in zijn sas voelde, bleek alras op die 11de juli op de verraderlijke flanken van de Puy-de-Dôme. Hij kon het tempo van Lucien Van Impe en Bernard Thévenet - die in de stand anderhalve minuut had goed te maken – niet volgen.

Intussen had het gemoed van heethoofd Nello Breton, die verbaal in de clinch was gegaan met enkele Belgische supporters, het kookpunt bereikt. Hij zou eens wat laten zien. Als Merckx aan de rechterkant van de weg aamborstig langsreed, plantte Breton zijn rechtervuist in diens leverstreek. Merckx greep met pijnlijke grimas meteen naar zijn zij.

Voorbij de aankomst verdween Merckx in een houten cabane, gooide zijn truitje uit, legde zich neer op een bankje, tastte met het hoofd in de nek naar de plek waar hij werd geraakt. Iconische foto, zwart/wit.

Ineenstorting Pra Loup

Tijdens de daaropvolgende rustdag herstelde Merckx onvoldoende van de mep, ’s Anderendaags, in de historische rit naar Pra Loup, zakte hij door het ijs. Thévenet geel. De nieuwe Franse held. Nello Breton juichte. Het vermaledijde rijk van Merckx was eindelijk voorbij.

Na de nederlaag van Merckx (in de eindstand tweede op bijna drie minuten van Thévenet), stond België in rep en roer. Niettegenstaande een formidabele Touroogst: elf Belgische ritoverwinningen (waaronder de première op de Champs-Elysées voor Walter Godefroot), groene trui voor Rik Van Linden, bolletjestrui voor Lucien Van Impe.

Maar het was en bleef de Tour van de Schande, de Tour van de Vuistslag. Achteraf bekeken een symbolische vuistslag, een scharniermoment. Want nadien kwam het nooit meer helemaal goed met Merckx. Frankrijk had jaren gewacht op de ondergang van de vraatzuchtige Kannibaal.

In 1973, nadat hij vier keer opeenvolgend de Tour had gewonnen, liet Merckx, onder druk van de organisatoren en een vijandig geworden publiek, de Ronde van Frankrijk links liggen. Zodat de Franse Spanjaard Ocaña zijn Tour kon winnen.

Blijft Pogacar geliefd?

Ook Lance Armstrong kreeg het door zijn provocerende dominantie aan de stok met de Franse goegemeente (en verbrandde er zich ook aan, door een uitdagende comeback te maken die hem ten slotte de nek heeft gekost).

En Mathieu Van der Poel kan er stilaan ook van meespreken, van hoe grote sier idioten langs de weg inspireert. Moet potentaat Pogacar – de nieuwe Merckx, zegt men - zich stilaan zorgen gaan maken? Wanneer wordt (een deel van) het publiek zijn extreme heerschappij beu?

O ja, Nello Breton werd opgepakt, voor de rechtbank gebracht. Hij voerde aan dat hij de stomp niet met opzet had uitgedeeld, dat hij was geduwd, uit evenwicht was gebracht. Hij werd schuldig bevonden. Zijn straf: 1 symbolische Franse franc.