Retro: Leiden razend ondanks proloogzege Jan Raas

Vandaag 39 jaar geleden kroonde Jan Raas zich tot eerste etappewinnaar van de 65^ste Tour de France. Normaal wordt daar de gele trui uiteraard aan verbonden, maar in 1978 was dat anders. Tot woede van Raas, en van de Nederlandse wielerfans.

Nederland is een gewilde uitvalbasis om de Tour de France in gang te schieten. Wie herinnert zich niet hoe Rohan Dennis en Fabian Cancellara naar de zege snelden in respectievelijk Utrecht en Rotterdam? Het waren meer dan geslaagde edities. Toch vallen deze starts in het niet bij de meest memorabele op Nederlandse bodem, die van 1978 in Leiden. Waar de aanvang in de studentenstad had moeten uitgroeien tot één groot feest, raakten het Leidens organisatiecomité in conflict met Tourdirecteur Félix Lévitan.

De uitdrukking Leiden in last is de laatste honderd jaar niet vaak toepasselijker geweest dan op die donderdag eind juni. In de 5,2 kilometer lange proloog reden de Nederlanders de stenen uit de straat, ondanks het gladde en volgens sommige coureurs gevaarlijke parkoers. Onze landgenoten bekleedden de eerste vier posities in de daguitslag. Jan Raas was uiteindelijk de snelste van allemaal. Hij bleef Gerrie Knetemann (2 seconden), Joop Zoetemelk (4 seconden) en Hennie Kuiper (8 seconden) voor. Op het eerste oog dus het ideale plaatje. Het Hollandse feestje werd echter verstierd door een beslissing van de Tourorganisatie: die weigerde de gele trui uit te reiken aan de winnaar.

Thévenet

Dit gebeurde op last van de ploegleiders, op Peter Post van Raas’ team TI-Raleigh na. Er was vrijwel unaniem besloten dat de proloog té glad en daardoor té riskant was. Lévitan nam de klachten over en besloot de leiderstrui te laten voor wat het was die dag, ondanks hevige protesten van onder andere Post en het Leidse organisatiecomité onder leiding van André de Jong. “We zijn gewoon genaaid door die Fransen”, zei De Jong jaren later in een uitzending van Andere Tijden Sport.

De gele trui en de Tour de France zijn net zo onlosmakelijk met elkaar verbonden als de kleur rood met liefde. De Tourorganisatie leek zich dat de volgende dag te beseffen, want men vroeg de Tourwinnaar van 1977, Bernard Thévenet, of hij misschien de leiderstrui zou willen aantrekken tijdens de eerste etappe in lijn. De Fransman bedankte vriendelijk voor de eer en dus trok de karavaan zonder het geel naar finishplaats Sint Willebrord.

Revanche

In het Noord-Brabantse dorpje nam Raas de ultieme revanche door met een machtsprint Freddy Maertens en Jacques Esclassan naar de tweede en derde plek te verwijzen. Raas zou Raas niet zijn als hij de leiderstrui als een schoothondje zou ophalen, want de stugge Zeeuw hoefde het gele tricot aanvankelijk helemaal niet. Zalvend werk van ploegleider Post zorgde ervoor dat de populaire krachtpatser alsnog het podium zou betreden, vooral om zijn publiek te bedanken.

Tegelijkertijd hoefde Lévitan niet op een heldenontvangst te rekenen, want de kleine directeur werd door de Nederlanders getrakteerd op een fluitconcert. De relatie tussen Nederland en de Tour de France was na die twee dagen tot onder het nulpunt gedaald. Het zou vervolgens tot 1996 duren vooraleer Nederland weer een Tourstart zou mogen organiseren. Ook die editie was in hondenweer, maar met een stuk minder complicaties. Winnaar Alex Zülle kreeg dat jaar namelijk gewoon de gele trui om zijn schouders gehangen in Den Bosch.

Foto: Cor Vos