De geografie van Gent-Wevelgem: stille getuigen in het vlakke land

Wanneer de Noordzee koppig breekt aan hoge duinen en witte vlokken schuim uiteenslaan op de kruinen vertrekken de dames en heren coureurs vanaf de Grote Markt in Deinze voor Gent-Wevelgem. Door het vlakke land wordt koers gezet richting de polders van de Moeren in West-Vlaanderen.

Putje van België en getuigenisheuvels

Vanwege de ligging twee meter onder zeeniveau ook wel 'het putje van België' genoemd. In de Moeren wordt het kaf van het koren gescheiden terwijl in de verte de glooiingen van het Vlaamse Heuvelland opdoemen.

Eenieder die er eens op gefietst is zal erkennen dat de Kemmelberg, de Rodeberg en de Baneberg en consorten ontzag inboezemen. Niet alleen omdat het met venijnige kasseien belegde kuitenbijters zijn, juist ook omdat ze zo scherp steil aftekenen tegen de rest van de omgeving. Dit soort hellingen in een verder vlak landschap staan bij onze Zuiderburen vanwege hun bijzondere ontstaansgeschiedenis bekend als Getuigenheuvels.

Tot vijf miljoen jaar geleden drong de zee regelmatig binnen in het Noorden van België. Tijdens dit binnendringen liet de zee grote hoeveelheden zand achter, soms zelfs zo veel dat er hoogteverschillen in de vorm van zandbanken ontstonden.

Sommige zandbanken werden zo hoog dat ze droogvielen. In ijzerhoudende zandlagen in deze zandbanken trad roestvorming op waardoor deze glooiingen veel harder en sterker werden dan de rest van het landschap.

Elitegroepje hellingen

Later trok de zee zich terug en kregen de wind en regen vrij spel op het zand. Het zachte materiaal in het landschap spoelde weg via de Schelde en andere rivieren en alleen een elitegroepje hellingen van het aller hardste materiaal bleef over. Nu kennen wij deze heuvels als Vlaams Heuvelland, maar ook de Vlaamse Ardennen - van Kluisberg tot Oudenberg (Muur van Geraardsbergen) - zijn op deze wijze ontstaan.

Het zijn overblijfselen uit een ander tijdperk; stille getuigen van de groei én ondergang van zeeën, zandbanken en oerbossen. Stille getuigen van de groei en ondergang van renners en rensters.

Peter Merx is geograaf en amateurwielrenner/ploegleider bij NWVG uit Groningen.

Beeld: Cor Vos